Oorsprong en identiteit van de Hersteld Hervormde Gemeente “Moria”.
Wij richten ons in deze korte impressie op de Hervormde oorsprong en identiteit van de HHG “Moria“ op Urk.
Allereerst een klein stukje kerkgeschiedenis. De reformatie is relatief laat op Urk doorgedrongen. Wanneer het Christendom Urk bereikte weten wij niet, maar in de Middeleeuwen was Urk net als de rest van Nederland en Europa Rooms- Katholiek. Mede door de afgelegen positie als eiland en door de invloeden van kloosters was Urk aan het einde van de zestiende eeuw nog steeds Rooms. Pas toen de invloed van Holland zich liet gelden, kwam daarin een ommekeer. De eerste predikant werd op 15 oktober 1628 bevestigd. Het duurde echter wel tot het einde van de zeventiende eeuw eer de gereformeerde kerk stevig in het zadel zat en de Rooms- katholieke invloed verdween. Het gereformeerde (!) Amsterdam heeft daarbij goede diensten bewezen.
Tot 1836 bleef de gereformeerde kerk van Urk een eenheid. Inmiddels was zij hervormde gemeente gaan heten, die deel uitmaakte van wat sinds 1816 heette de Nederlandse Hervormde Kerk. De Afscheiding van veel orthodoxe kerkleden begon in 1834 in Ulrum( Gr.).Twee jaar later kwam deze ook op Urk tot stand. De Hervormde gemeente werd grotendeels leeg getrokken door de uittocht van de afgescheidenen, maar bleef toch bestaan. Het smaldeel dat over bleef kwam pas na 1900 weer tot enige groei en bloei, mede omdat de gemeente in die tijd een meer rechtzinnige koers ging varen. Sindsdien zou men de gemeente, die nu ”De Ark “ heet als confessioneel kunnen aanmerken en dat tot op de huidige dag.
In de tijd rond de Tweede wereldoorlog ontstond er binnen de hervormde tak een groepering, die een meer bevindelijke hervormd- gereformeerde prediking voorstond. Zij opereerde echter als Evangelisatie naast en buiten de hervormde gemeente, omdat zij aanvankelijk niet door de hervormde gemeente werd erkend. Lange tijd was er dan ook geen sacramentsbevoegdheid en ook waren er geen ambten. Pas veel later heeft “Elim” een officiële status gekregen doordat er een kerkenraadscommissie binnen de Ark werd gevonden met ambtsdragers die bij Elim dienst doen. Men had dus toen kerkelijk onderdak. In 2004 koos Elim ervoor hervormd te blijven en niet over te gaan naar de nieuwe kerk, die PKN heet. Aangezien Elim toen al geruime tijd een wettige plaats had binnen de hervormde gemeente, is zij de gewone Hersteld Hervormde Gemeente hier op Urk geworden. De “Moria”- gemeente is daarentegen de deelgemeente.
Laatstgenoemde gemeente is voortgekomen uit “De Bron”. De Bron ontstond eind jaren zeventig van de twintigste eeuw toen een grote groep leden van de zeer grote Gereformeerde Kerk hier ter plaatse zich afscheidde wegens liberale inzichten in hun kerkverband. De meesten van hen voegden zich bij de Christelijke Gereformeerde Kerken. Toen ds. Van Meggelen koos voor de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) wilde het resterend deel hem niet volgen , maar het werd goeddeels hervormd. Zo ontstond er een Gereformeerde Bondsgemeente binnen de Nederlandse Hervormde Kerk, die echter niet werd aanvaard door “De Ark”. Vandaar dat deze gemeente dan ook geen Buitengewone Wijkgemeente van de Hervormde Gemeente werd , maar een deelgemeente, die geheel zelfstandig naast de Ark bestond.
Deze gemeente heeft als eenheid bestaan tot 1 mei 2004. Een deel van de gemeenteleden en kerkenraadsleden van “ De Bron” besloot ter elfder ure toch maar mee te gaan met de PKN. Zij traden daarmee toe tot een nieuwe kerk, die wel juridisch (de goederen! ), maar niet theologisch en wat grondslag aangaat voortzetting van de Nederlandse Hervormde Kerk kan worden genoemd. De PKN staat namelijk op een plurale (= meervoudige) en niet op een uitsluitend gereformeerde belijdenisbasis. Deze kerk bestaat nu ruim 13 jaar en iedere gemeente , die er deel van uitmaakt dient de plurale grondslag in elk geval te respecteren.
Juist dat deed een ander deel van de gemeente besluiten de Hervormde Gemeente voort te zetten en dat op basis van de belijdenisgrondslag, die al sedert de Dordtse synode van 1618/19 gold. Dat is die van de drie formulieren van Enigheid. Vandaar de naam: Hersteld Hervormd. De Hervormde Kerk, die door de fusie opgeheven werd, moest hersteld worden op de bestaande grondslag. Immers, men kan alleen herstellen wat er al is geweest. Iedere gemeente van de HHK, dus ook de gewone gemeente Elim en de deelgemeente Moria hebben deze identiteit. Voluit Hervormd en voluit gereformeerd. Ook in 2017 en hopelijk nog lange tijd daarna!
Ds . J.L.Schreuders ( predikant Moria in de periode van april 2014 tot maart 2021 )